Öğrenme koçu kitabı 14. Taktik : Sadece Yap
Just do this :
A) Kurban zihniyetini bırak .şikayeti ,tembelliği ve isteksizliği bırak .Kurban zihniyetini kısaca anlatmak gerekirse ; sürekli şikayet edip hayatındaki olumsuzluklardan dolayı dış mihrakı suçlayıp sorumluluktan kaçan biri kurban zihniyetindedir (82). Disiplin ve çalışmadan kaçıp tembelliğe kendini kaptırır. Hayatında olan biten şeylere etkisinin olmadığını düşünen kişiye kurban kişi denir. Kurban kişi sorunlarının içinde boğulur ancak sorunlarına çözüm odaklı yaklaşamaz. Sorunları onu öğrenilmiş çaresizliğe iter. Öğrenilmiş çaresizlik (83)ise çabalamayı bırakıp depresyona girmektir. Yapması gereken bir çok görev varken onlardan kaçar. Erteler . Yapmaya üşenir veya çabuk sıkılır ve işleri dışındaki her işi yapmaya vakit ayırır. Kurban kişiyi korkuları yönetir .Korktuğu için kaygılıdır geleceğe korktuğu için hareketsiz kalır. Korktuğu için ya işlerden sorumlularından kaçacak işler bahaneler bulur ya da donmayı hareketsizliği seçer. Yani o işi yaparken çok isteksizdir ve uyuşuktur .İsteksizliği ve tatminsizliği ve mutsuzluğu yüksektir. Ancak bu olumsuz duygular onu değişiklik yapmaya itmez. Uyuşturmaya iter sorunlar onu . Örneğin ayağına diken batar .Bundan dolayı acı çeker.Ama ayağından o dikeni çıkarmaz .Çıkarmak yerine söylenir , şikayet eder etrafına sürekli . ne kadar acınacak kötü durumda olduğunu söyler .Bunu yaparken aslında kolay olan sorunu çözmeye çalışmaz . Hayatında sorunlar vardır . Ve bu sorunları çözecek gücü ve isteği kendinde bulamaz.Hayatına kahramanının bekler . Bir olay , bir durum , bir imkan veya aşık olacağı o kişi gelecektir ve onu bu durumdan kurtaracaktır. Çünkü geçmişte bu şekilde olmuştur. Çocukluğundan beri hayatla ilgili hiçbir sorumluluk almamış küçük yaralı bir çocuktur. Ve geçmiş hayatında hep onun yerine birileri bir şeyler yapmış . Onun yerine düşünmüş , yapması gereken işleri anne babası yüklenmiştir. Böyle bir geçmiş. onun mücadele etmeden , sorumluluk almadan hayatını sürdüreceği ile ilgili bir beklentiye girmesine sebep olur. Bu tür olgunlaşmamış beklentiler hayal kırıklığı ile son bulacaktır. Yani o kahraman gelse , o beklediği şans hayalini gerçekleştirmek eline geçse bile sonuçta yüzleşeceği duygu hayal kırıklığı olacaktır. Çünkü hayalini gerçekleştirecek cesarete sorumluluk bilincine sahip değildir. Kurban zihniyetine bürünmüş bir kişinin gerçeklerle yüzleşmesi gerekir. Diğer türlü tüm hayatı bir ertelemeden ibaret olacaktir. Bu zihniyetten dolayı hep gelecekte veya geçmişle ilgili şikayet içinde yaşar . Gelecek o büyük hayaller ise çöldeki seraptan farksızdır. Çünkü ona bağlı olmayan şeyler ile ilgili kurduğu tüm hayaller hüsranla son bulacaktır. Ona bağlı olmayan , olmayacak şeyler ile ilgili hayaller kurar kendi kendine yalanlar söyler ,kendini kandırır kurban kişi . Kurban kişinin yapması gereken şey kendine dürüst olması dürüstçe gerçeklere sorunlarına korkulara kucak açmasıdır. Kendini kandırmayı bırakmanın yoluysa hayatının boktanlığıyla yüzleşmektir. Yani başta durum tespiti gerekir . Ne kadar boktan bir durumda olduğunla ilgili durumu tespit etmeli . Sonra arzulanan sonuçları belirlenmeli . Arzulanan hayat ne ? Bu mutsuzluktan nasıl çıkılınabilir ? Gerçekte kendine ne istediğini , oraya nasıl gideceğini elde edeceğini düşünülmeli . Sonra strateji belirlemelisin ve sonra onu sadece yapmalısın . İstikrarlı biçimde uygulamak en zor olan kısımdır. Zor olan başlamak değil , onu sürdürmek ve bitirmektir . Bunu yapmadan giriştiğin tüm mücadeleler yarım kalacak , istediğin sonuca ulaşamayacaksın.
B) Kaygının çözümü eylemdir. Kaygılısın sınavı yapamayacağını düşünüyorsun ve bu olumsuz duygular seni kontrol ediyor. Ne yapacağını bilemiyorsun . Ve bu olumsuz duygunu bastırmak için motivasyon videosu izliyor ve kaygılı olduğun için daha çok kaygılandırıyorsun . Bu olumsuz duygulardan dolayı çalışmayı bırakıyorsun . Ve kendini oyalayacağın, sürekli çalışan zihnin durdurmak için bir faaliyetle kendini oyalıyorsun .Bu tür olumsuz duyguları bastırmak için kullandığın her yöntem kaygını arttıracak .Bir suya bir cismi ne kadar bastırırsan o kadar sert yukarı fırlar . Yani evet bu kaygıların gerçekler ve onlarla yüzleşmelisin . Belki de sana mantıklı şeyler söylüyor kaygıların .Yani evet bilgi ve becerin düşükse çalışman gerekiyor . Aynı kaygı ve olumsuz duygular seni eyleme itmek için varlar. Onları anlamalı , anlamlandırmalısın. Çünkü gerçekten mantıklı şeyler söylüyorlar senin için . Senin duygu dünyan , anlamlı sinyaller . Bu sinyalleri anlayışla karşılamak , hayat kaliteni yükseltecek. Duygularının yöneticisi olmanı sağlayacak . Ve kendine dürüst olmalısın . Yapamayacağını düşünüyorsan , bu düşünce gerçek olabilir . Çünkü yeteri kadar çalışmadıysan gerekli bilgileri bilmiyorsundur. Yeteri kadar pratik yapmadan başaramayacaksın . Yani gerçekçi olman gerekiyor . Bu netler ile başarma olasılığın düşük diye kaygılısın. Bu kaygı seni çalışmaya kendini geliştirmeye itmeli . Yani sana gerçek bir geri bildirim sağlıyor yetersizliğin ile ilgili. Asıl sorun elinden gelen herşeyi yaptıktan sonra dahi yetersiz hissetmek . Yetersizlik duygusu ve burada kaygının temel sebebidir altta yatan korkular ve değersizlik duygusu vardır . Yani olumsuz duyguların gerçek sinyaller veriyor olabilir . Gerçekçi olmalısın . Kendini kandırararak , aslında yapacağını düşünmeden , inanmadan defalarca kendine ben yapacağım demen veya sana iyi hissettirecek konuşmalar dinlemen iyi olmanı sağlamayacak . Yani iyi hissetmek için bir şeyler yapayım , o kötü ruh halinden kurtulayım arzusu işlevsel değil . Şu an acı olan gerçekleri kabullen ve gerçekçi planlar yap . Sana bağlı olan şeyleri netleştir ve ne gerekiyorsa yap . Yaptıktan sonra da sonucu bırak. Sonuç nasıl olması gerekiyorsa öyle olacak . Yani sen elinden gelen herşeyi yapmadan , yeteri kadar sorumluluk almadan sonucun iyi olacağını bekliyorsun . Bu şekilde olmayacak .Kendini şuan kandırıyorsun. Başarısızlıkla , yetersizliğinle şu an yüzleşmiyorsun . İlerde başarısız olduktan sonra , yüzleşmen çok daha acılı olacak. Çünkü uçmak istiyorsun ve doğru düzgün bir paraşüt yapamadın kendine ve uçurumdan atladın elbetteki çakılacaksın . Çakılmayacaksın diye boş konuşmalara gerek yok. Bunlar kendini sana kısa sürede iyi hissettirir ama içindeki güvensizlik başarısızlık balonunu büyütür . Gerçekler bu balonu zamanı gelince patlatacak . Patlayınca toparlaman çok daha zor olacak . Bundan dolayı adımları netleştirmelisin . Düzgün bir plan yapmalısın kendine . Bir şeyin olması için ne gerekiyorsa belirmelisin . Ve sadece yapman gerekenleri yapmalısın . Yapmazsan kesin net bir şekilde olmayacak . Sen disipline girmedikçe sorumluluk almadıkça başaramayacaksın .Bugün olmadı . Yarında olmayacak . Çünkü zaten bügünde dünün yarınıydı . Dünden bugün yaparım diye kendini kandırmıştın . Gerçekçi olmalısınki adımların sağlam olsun ve istediğin hedefe ulaş.Diğer türlü fast foot tavsiyelerle kısa vadede kendini doyuracaksın ama sonuç hezimet olacak. Satrançta maçını kaybeden oyuncu bir hamlede hata yaptığını düşünür ancak mağlubiyetin sebebi bir hata değildir . Bir hata sonra yapılan onlarca hata ile gerçekleşmiştir. Yani başarılı olup olmayacağını öngörebilirsin kendine dürüst olursan ve verileri doğru analiz edip anlamlandırırsan . Veriler çizeceğin strateji de kullancağın önemli araçlardır . Önemli olan sonuç başarısızlık bile olsa şuan bunla yüzleşmek . Yani şuan istediğin bölüm hedef için gerekli olan net skalasına ulaşamadıysan ve böyle çalışmaya devam edersen ulaşamayacaksında .Zafere ulaşabilmen için sürekli stratejini güncellemesini sürekli yol haritanı çizmeli ve güncellemelisin .Her nere de olursan ondan dönüş var . Mükemmel olmadan da sonucu şuan değiştirme gücüne sahipsin .Sonucun değişmesi için tek gerekli olan doğru strateji ve kesintisiz eylem . Sadece yapmayı hedeflediğin görevleri ve yöntemleri uygulamak lazım .Hiç düşünmeden sadece uygulamak . Sadece yapmak , sürekli yapmak ve sürekli daha iyi yapmak seni hedefine ulaştıracak .
C)İlham perisini beklemek ertelemeye iter. Yani duygusal hazırlığı isteğin gelmesini beklemek . Canının istemesini beklediğin için o sıkıcı işleri çoğu zaman istemeyecek yapmayacaksın . Yani duygu durumuna göre motive olmaya kalkarsan hedeflerine istikrarlı biçimde gidemeyeceksin . Bir yelkenliyle bir hedeften diğerine gittiğini düşün . Bunu yaparken duygu durumuna göre hareket etmek dalgaların seni götürdüğü yöne doğru gitmektir .Yani hedefine giderken içten motorlarını çalıştırmak yerine , akıntı seni nereye götürürse oraya gitmeyi beklersin . Oraya doğru gidersin. İçten araçları çalıştırmak yerine dışsal dalgalanıma ihtiyaç duyarsın . Bu motivasyonun nasıl gerçekleştiğini bilmemekten kaynaklanıyor. Çünkü eylemenin kendisini motivasyonu oluşturur . Normal de aşağıdaki grafik gibi olduğu sanılır
Aslında aşağıdaki grafik gibi duygusal esini eylem oluşturur .
(84).Bu tek yönlü,ü bir sebep sonuç ilişikisi değildir. Yani ilhamın olması , eylemi gerçekleştirmeye sebep olduğu gibi eylemin kendisi , başlamış olmakta bitirmek istediğini ilerlememe hissini oluşturur. Eylemin kendisi motive olmaya sebep olur. Tavuk yumurta ilişkisi gibidir . Yani tavuk yumurtadan çıkar yumurtada tavuktan .Eylem motivasyon oluşturur . Motivasyonunda kelime anlamı zaten eylem yapmaktır. Eylemi yapmakta motivasyonu ve ilhamı oluşturur .Yani başlamış olmakta arabayı ittirerek marşı döndürür ve araç harekete geçer .Harekete geçmesi içten motorun çevrilmesine yani ilhamın oluşmasına gerek olmadan da harekete geçer . Yani sadece hiç üşenmeden düşünmeden harekete başlamak ondan sonra atacağınız yüzlerce adımın olmasına sebep olur . Tek bir domino taşının devrilmesi yüzlercesinin devrilmesinin tek yoludur. “ Binlerce kilometrelik yol bile ilk adımla başlar . “der “Lao Tzu .Ve ilk adım için gereken statik sürtünme kinetikten çok daha yüksektir. Yer çekimi gibi bizi aşağı ölüme çeken konfor alanında çıkmak için ilk adımı atmak en zor olandır . Adımları sürdürkenki sürtünme , harekete başlamadan önceki sürtünmeden yani başlamaya engel olan faktörelerden daha azdır. Çünkü harekete geçmiş olmanın enerjisi diğer adımları atmaya bizi yüreklendirir ,cesaretlendirir ve diğer adımları atmak için gerekli olan ilk adımı atmamızıda vesile olur. yolculuğun zor olan kısmı ilk adımı atmaktır. İlk adımdan sonrası bu mutluluğu sürdürmektedir. İlk adım da şuan burada yapabileceğin etkine bağlı.
E) Ne kadar yaparsan o yanına kardır. Yapmama sebeplerinden biri sonucunda birşey olmayacak . Zaten başaracağıma inanmıyorum . Mücadele etmeme ne gerek var , diye düşünmektir . Yani , inançsızlık seni hareket etmemeye itiyor .Bu saatten sonra ne yapabilirim , ne değişebilir diye düşünüyor. Sınavı bir sonraki seneye bırakıyor .Yani aslında kalan kısa zamanını bile kara dönüştürebilirsiniz . Ancak bu zamanının kıymetini bilerek gerçekleşecek. Yani ne kadar az kalmışta olsa sen şu an itibariyle ne yaparsan elin güçlenecek . Yanına kar olacak .Yani sınava kadar pozitif yönde atacağın her adım artı aslında . Seni ilerletmiş olacak . O zaman her adıma değer vermeye başlamak gerekiyor .Her adımın değerli . Her adımda ilerleyebilirsin. Adımlarının kıymetini bil . Ve adım atmayı sürdür .Bir maratondasın ve ne kadar çok koşarsan skorun o kadar yüksek olacak .Sonuç mükemmel olmayabilir. Arzuladığın kadar iyi olmayabilir ancak ne yaptıysan bu kardır .Yaptığın artılar birikerek ilerliyor .Bundan dolayı sana bağlı olan şeylerde inancın yüksek olmalı. Bağlı olmayanlarda ise kabullenmelisin . Sonuçlar arzuladığın gibi olmayabilir . Sen yaptıklarını görmeye , şuanki eylemlerine , artılarına odaklanmaya başla .Bunu yaptığın zaman artıların kümülatif ilerleyecek . Yetersiz hissetmeden elindekiyle mutlu olup bu mutluluğu arttırmak için çalışacaksın. Çünkü pozitif yönde yaptığın her şey ilerlemeni sağlıyor. Seni bir adım öteye götürüyor. Eksiklikler eksikle negatifle motive olmak yerine tamamlanmışlarla motive olmaya başla. Bardağın boş tarafına odaklanmak elindeki ile mutlu olarak yani bardağını dolu kısmına odaklanarak mutlu ol . Çünkü birinde seni yetersizlik ilerletecek . Diğerinde ise tamamlanmışlığın tatmini hissedeceksin .
Yetersiz hissetmek yerine yaptığın kardır bakış açısı ile bardağın dolu tarafına odaklan . Yetersiz hissedip sürekli yapamadığına odaklanmak yerine şuana getir kafanı . Ve ne yaptığını yazarak gör . Ve pişmanlığa harcayacağın , geçmişe harcayacağın enejiyi şuan neler yaparımı bulmaya ve onları yapmaya odaklan.
Sürekli en mükemmel haliyle o işin olmuş bitmiş haliyle kıyaslamak kendi ayağına sıkmaya sebep oluyor. Yaptıklarını görmüyor , değer vermiyor. Çünkü sürekli yapamadıklarına odaklanılıyor . İllaki mükemmel olmalı ki istediği gibi olsun. Sürekli bardağın boş tarafına odaklandığı için doluluğu olumluyu pozitifi fark edemiyor . Mükemmel olmasını bırak. Ne yaptın ona bak . Ve yaptığını yanına kar olarak gör. En iyi haliyle olmuş bitmiş haliyle kıyası bırak . Ne kadar yaparsan kar olarak görme bakış açısına geç . Böylelikle ızdıraptan keyif almaya geçeceksin.
F ) Çalışmalarını görmemene , şuan bir fark yaratacağını düşünmeyip şu an adım atmayıp harekete geçmemenin sebebi ; bugüne kadar yaptıklarını görememiş olmak .Bugüne kadar süreçten vs adımlarından , ilerlemenin tatmini hissetmediği için bundan sonraya da olumsuz bakıyorsun . Çünkü bu güne kadar çabalarını bir karşılığımı görmedin . O kadar çalıştın bir sonucu olmadı. Sonucunda bi başarıya ulaşamadı şuanda aynı varsayımdasın .
Fare ödül almadan sonuca ulaşamıyor . Grafikte kırmızı olan bunu gösteriyor (85). Sürekli ödül alan fare görevi öğreniyor ve başarı eğirsi turuncu olan . Süreyi ne kadar az tutarsa o kadar başarılı biçimde öğrendiğini gösteriyor. Üçüncü olan fare ise ödül almadan başlıyor .Mavi olan , sonra ödül alınca performansı uçuşa geçiyor . Bunu temel sebebi bu fare ödül almamış olsa da iç motivasyonla (keşif dürtüsüyle ) zihninde o alanı haritalandırıp öğrenmiş olması . Peki ödül almadan performansı niye düşük ? Çünkü anlamı yok o görevi yapmanın . Yani labirenti çözüyor ancak labirentten çıksa sonuçta bir şey kazanmayacak. O zaman niye motive olsun ? Deneyle sınava çalışan birinin psikolojinin ilişikisi ne ? Mavi farenin başta performansı düşükken ,sonra çok yüksek performans gösterdi çünkü iyi performans göstermediği zamanlarda da haritayı öğreniyordu. Yüksek performas göstermeden bırakmanın temel sebebi sonucun ulaşılabilir yakın olduğunu fark etmemek. Performansının artmadığı iyileşmediği zamanlarda aslında ilerliyor olduğunu fark etmemen.
Ama grafik bu grafikte anlattığım gibi zafere çok yakınsın . Yani bugüne kadar çalışmalarının ödüllenememiş olmaması , bundan sonra olmayacağı anlamına gelmez .Sadece mücadeleyi bırakmaman gerekiyor .Ve adım atarken inanmalısın. Kendine yapacağında inanmalısın ki yapmak için gereken tüm çabası gösteresin .Yani grafikte de görüldüğü üzere performansı inanılmaz artıyor. Bunu sebebi çabalarının bir karşılığı olduğunu anlamış olması .Yani kovalamacası sonucunda bir ödül kazanıyor ve bu ödülü onun performansını inanılmaz artıyor. Senin performansını da arttıracak olan ödülü yakın olduğuna inanmak . Performansın artmasının tek yolu sonuca sandığından yakın olduğunu bilip ulaşabileceğine inanman. Kendine ulaşabileceğin hedefler koy .Hedeflerine ulaşabilir koyarsan ve adımları netleştirsen olacak . Olması için bir sebep yok . Hedefine ulaşacağına inanıyor ve çalışıyor ama hedefine ulaşamıyorsan da kendini yeteri kadar zorlamıyorsundur .
. Bugüne kadar çok çalıştın . O konuları bir kere derste gördün . Daha sonrada başka kaynaklardan dinledin . Not aldın . Yüzlerce soru çözdün . Çok yanlış yapsan öğrenmediğini düşünsende veya yapamayacağını düşünsende aslında yapmaya çok yakınsın . Mavi renkle gösterilen farenin sonuca ödül almaya başladıktan sonra çok hızlı performans göstermesinin sebebi performans göstermediğinde de öğrenmiş olması . Yani nete dönüşmesede , yapamasanda aslında o konuları öğrendin , temelin var . Ve doğru yapmaya netini çok hızlı arttırmaya çok yakınsın. Bu grafik aynı zamanda çalışıyorum ama netim artmıyorumun da cevabı . Çalışıyorsun ve netin bir noktada stabil kalıyor ve çalışmaya devam ediyorsun o net illaki doğru çalışırsan artacak . Doğru çalışmak eksik giderme zayıflığı düzeltme odaklı , çks yaparak taktiklerimi kullanarak olur. Ne kadar uzun süredir çalışmış olursan ol pes etmediğin çabalamayı sürdürdüğün sürece sonuç illaki iyi olacak . Grafikte de gördüğün gibi performans stabil ve oldukça düşük . Ancak depara kakıyor bir süre sonra çünkü performansın düşük olduğu süre boyunca aslında ilerliyor ve gelişiyor . Eşik şiddetini geçtiği anda çok büyük bir hıza kavuşuyor. Eşik şiddet bir tepkimenin gerçekleşmesi için aşılması gereken minimum bariyere denir . Bu bariyer aşılana kadar sonuç yoktur . O aşıldığı andaysa sonuç gerçekleşir.
Ek olarak deneyde performansın artmasına sebep olan şey ödül almasıdır . Hedefinle bir sonuca bağlanması ve ödüle kavuşmak , çok büyük bir motivasyon sağlar . Çünkü ödül olmayınca adım atar ama sonuçta harcadığın enerjiye değecek mi ? Hayır . O hedefe ulaşabilecek mi ? Belirsiz ve hedefin bir anlamı yok . Adım atmaya değecek mi ? Sınav süreci çok uzun bir süreç ve bu süreç boyunca bir ödül yok . Ve net artışı küçük adımlarla sabırla gerçekleşiyor . Yani sonuca ulaşana kadar uzun ve ödülsüz bir yol var. Ek olarak çoğu zaman ödülün farkında değil . Çalışmaya başlarken bir hayal hedef var ama süreç içinde bu unutuluyor . Halbuki bu yola neden çıktığını , nereye varmak istediği hatırlansa bu büyük bir şevk oluşturacak . Veya ödülün ne kadar yakında olduğunun farkına varılırsa büyük bir azimle ilerlemeye devam edilecek . Sınava hazırlık sürecinde en büyük ödül sınavı kazanmak . Ve bugüne kadar vermiş olduğun emeklerin karşılığını alacak olmaktır . Şuan bırakırsan veya seni geliştirecek şekilde öğrenme odaklı çalışmazsan bugüne kadarki tüm emeklerin çöp olacak .
G) Bu deney bazı öğrencilerin niye yüksek not alırken diğerinin düşük almasını açıklamamızı sağlıyor. Yüksek alan ve sürekli yüksek aldıkça ailesi tarafından kabul gören destek gören hocaları tarafından takdir gören çoçuk sarı olan fare . Başarılı çünkü ödül alıyor. Psikolojik olarak ödüllendirilyor destek görüyor . Düşük alansa düşük aldığı için , hakaretlere ve ağır eleştirelere çevresi tarafından maruz kalıyor ( başarısızlığının asıl sebebininde çevresi olmasına rağmen ) . Aslında 2 çoçukta öğrendi ancak biri sonuca ulaştı . Diğeri destek görmediği için başarıya ulaşamadı . Mavi olan farede ödül almaya başladıktan sonra performansı uçuşa geçiyor. Performansı çok büyük bir ivme ile artıyor . Ve sarı olana fark atıyor . Çünkü baştan beri o da öğrendi ( sonuç başarısızlık olsa da ) . Yani başarısız olan çocuk , yargılanıp , suçlanarak mutsuz edilmek yerine desteklense ; ona kızmak yerine , değer verilse, inanılsa performansı onunda hızla yükselecek. Sosyal onay bir çocuk için en büyük ödül .Mavi olan fare acıdan kaçamak yani çevrenin kötü davranışlarından korktuğu içinde ilerki süreçte başarılı olabilir . Ama çalışma ve öğrenme amacı kendini kurtarmak acıdan ve cezadan kaçmak olacak. Yani dış motivasyonla motive olarak çalışacak. Sonuçta çalışırken süreçten keyif alamayacak , tatmin olmayacak ve sadece işi sonuçlandırdığı için rahatlamış olacak . Eğitim ve çalışma süreci mutsuz biçimde , kaygılı ve ızdıraplı olacak .
Şuan harekete geçmiyor . Çünkü yapacağı çalışmanın anlamı olacağını düşünmüyor. Sürecin değerli bir sonuca ulaştıracağına inansa harekete geçer . 2 öğrencinin de potansiyelleri yakın birbirine . Birinin yüz almış diğerinin 40 almış olması birinin zekasal olarak değer olarak üstün olduğunu göstermez . Sadece o boktan derse yüz alanın daha çok çalıştığını gösterir. Ve okul başarısı ile iş başarısı arasında sanılanın aksine yüksek bir korelasyon yok . Yani eğerki uygun ortamı bulursa gerçek hayatata 40 alan çocuk 100 alanda çok daha başarlı olabiliyor .
40 alan kendini zorlamadığı için 40 aldı
Referanslar :
82. Neuro-Linguistic Programming (NLP) Practitioner Certificate Kain Ramsay
83. https://www.erdempsikiyatri.com/ogrenilmis-caresizlik-nedir
84. Mark munson Kafaya takmama sanatı kitabından sayfa 151
85. Tollman Honzik Spatial learning in rats
